Het doel van Evidence-Based Medicine (EBM) is het verbeteren en optimaliseren van de zorg voor patiënten door wetenschappelijk gefundeerd handelen in de medische praktijk mogelijk te maken. EBM betekent letterlijk: op bewijs gebaseerde geneeskunde. De basis voor EBM wordt gevormd door drie pijlers:
- Klinische expertise van de arts
- Best beschikbare wetenschappelijk bewijs
- Voorkeur / prognose van de patiënt
Deze drie pijlers worden samengebracht in de volgende omschrijving van EBM: EBM is het consciëntieuze gebruik van het best beschikbare wetenschappelijke bewijs, geïntegreerd met de eigen expertise, als basis voor het nemen van medische beslissingen in samenspraak met de patiënt.
Bij EBM wordt op een gestructureerde manier en volgens formele regels de medisch wetenschappelijke literatuur doorzocht, beoordeeld, geïnterpreteerd en toegepast in de kliniek. Componenten van EBM zijn:
- het formuleren van een klinisch relevante vraag, bijvoorbeeld met behulp van het P (patient) I (intervention) C (comparison) O (outcome)-format of het D (domain) D (determinant) O (outcome)-format (zie artikelen zoeken)
- het identificeren van relevant wetenschappelijk bewijs dat van belang is voor het geven van een antwoord op de vraag (zie artikel: kritische interpretatie)
- het systematisch beoordelen van het verzamelde bewijs op mate van wetenschappelijke validiteit
- het uitkiezen van het kwalitatief goede wetenschappelijke bewijs dat in de klinische situatie bruikbaar is
- het trekken van conclusies en zo goed mogelijk beantwoorden van de vraag
- het implementeren van het gevonden bewijs in de praktijk in samenspraak met de patiënt
- het evalueren van de in de praktijk genomen beslissing
Behalve patiëntcasus-gerelateerde vragen, kan de hierboven beschreven methodiek ook toegepast worden voor vragen met betrekking tot de etiologie (is blootstelling aan een bepaalde factor gerelateerd aan verhoogd risico op een bepaald ziektebeeld?), de waarde van diagnostische handelingen en testen, en de prognose van een patiëntengroep met een bepaalde aandoening.
Zoeken van literatuur
Het zoeken van het beste wetenschappelijke bewijs in de literatuur moet op een systematische manier gebeuren en de zoekstrategie moet goed gedocumenteerd worden. Alle relevante databases moeten doorzocht worden.
Databases van belang voor medisch onderzoek zijn bijvoorbeeld:
- PubMed (Medline)
- Embase
- Web of Science
- Cochrane Library
Wanneer je eenmaal literatuur die van belang is voor het beantwoorden van jouw vraag hebt gevonden, kun je of met behulp van de optie “gerelateerde artikelen zoeken”, of door de referenties in de gevonden artikelen de opbrengst aan relevante artikelen vergroten (sneeuwbal-effect).
Een door veel medici gebruikte database is http://www.uptodate.com/contents/search. Deze database claimt te voldoen aan de criteria voor EBM. Maar je zult merken dat er per lemma geen duidelijkheid is over de zoekstrategie die is gebruikt, noch over de exacte datum waarop de search is uitgevoerd, over het aantal gevonden artikelen en over de onderbouwing van de gemaakte keuzes. Dat betekent dat uptodate niet voldoet aan de criteria voor EBM. Het is wel een goede database voor het vinden van achtergrondinformatie over een zeer groot aantal onderwerpen. Je zou uptodate dan ook kunnen beschouwen als een leerboek dat continu geactualiseerd wordt. Je moet je echter wel goed bewust zijn van het feit dat veel van de schrijvers van het “leerboek” medewerkers zijn van de farmaceutische industrie, en dat belangenverstrengeling dus op de loer kan liggen.
Een handige site is de EBM Toolbox site van The British Medical Journal (BMJ), waar je ook informatie kunt vinden over het kritisch analyseren van een artikel. Ook is er een Libguide over EBM literatuurbronnen.